Eleder Landabaso Etcheverry Deustun jaio zen duela 45 urte, eta gaur egun Bilbon bizi da. Naturaz maitemindutzat hartzen da, eta bertan aurkitzen ditu kontsolamendua eta edertasuna. Urkiola eta Urbia maite ditu. Bere familiak baserri eder bat zuen Angelutxun, Gernikatik gertu, Natxituko auzo batean, eta han txikitatik hasi zen naturarekiko idilioa, aldaketa klimatikoaren ondorioak iraultzeko borrokan zuen konpromisoa gero eta handiagoaren hazia izanik. Duela gutxi, TAU Fundazioko eta Eguzkiko boluntario gisa, Barakaldoko Zuhaitz Egunean parte hartu du, eta “elkartasunaren bilatzaile” gisa, TAUko lantaldetik hitza eman nahi izan diogu berrien atal honetan.
Nola ezagutu eta inplikatu zinen TAU eta Eguzki bezalako erakundeetan?
Duela zortzi urte, Iralako frantziskotarren parrokiatik gertu bizitzera joan nintzen, talderen batean sartzeko asmoz, eta Asis Sarean aurkitu nuen lekua. Han, Josu Urriola ezagutu nuen, eta TAUren bilera batean parte hartzera gonbidatu ninduen. Bilera horretatik aurrera, Bizkaiko boluntariotza-taldeko kide naiz, eta nire kontzientzia soziala da frantziskotarren GGKE honen konpromisoaren motorra.
Eguzkin, denbora gutxiago daramat inplikatuta, urtebete baino ez. Erakunde ekologista honen ekintza-eremua oso zabala da, baina Barakaldoko tokiko talde batean parte hartzen dut. Eragin idazkiak eta erakundeei eskaerak egiten dizkiegu, gure ekimenak planteatuz. Duela gutxi, Udalak Gorostitza parkean pare bat edukiontzi jartzea lortu dugu, baita herriko zakarrontzietan hautsontziak jartzea ere. Ziur gaude keinu txikiekin helburu handiak lor daitezkeela. Hori da gure helburua, herritarrak kontzientziatzea uste duguna baino askoz gehiago egin dezakegula.
Zer helburu dituzte TAU bezalako Garapenerako Lankidetzako GKE batek Bizkaian tokian-tokian lan egiten duen Eguzki bezalako erakunde ekologista batekin?
Nire institutuko urteetan, irakasle batek James Lovelocken Gaia teoriari buruz hitz egin zigun, Lurra berez izaki biziduna dela planteatzen duena. Oso sakon sartu zen nigan teoria hura. Bilbon itsasadarrera botatzen duzun plastikozko poltsa batek edo elikagai jakin bat erosteak eragin zuzena du gizartean eta ingurumenean lurreko beste leku batzuetan. Dena konektatuta dago.
Beraz, dena lotuta badago, Barakaldon egiten ditugun jarduera txikiek eragina izango dute, zalantzarik gabe, Hegoaldean ere bai. Natura osasuntsua eta merezi duen espazioa okupatua izatea da klima-aldaketaren ondorioak geldiarazteko parapetorik onena, latitude horietan bizi diren beste pertsona batzuei hainbeste eragiten baitie. Zer esanik ez, gaur egungo pandemia-egoera agian ez zen iritsiko hainbeste baso soildu eta kutsatu gabe. Hemen, Iparraldean, gure erantzukizuna gure gain hartzea dagokigu, eta urratsak ematea, txikiak izan arren, klima-aldaketaren ondorioak ahal den neurrian geldiarazteko. Izan ere, ez dugu ahaztu behar mundu mailan herrialde gutxi direla klima-aldaketaren erantzule nagusiak. Euskal Herria horietako bat da, eta gainerakoek ondorioak pairatzen dituzte.
Posible al da pobreziaren aurka borrokatzea natura zaindu gabe?
Kontua ez da bata edo bestea konpontzea, biek erro bera dute, giza jardueraren desordena eta inpaktua. “Gizakia konpondu eta mundua konponduko duzu”, irakurri nuen behin umetan, eta gogoeta horretan pentsatzen jarraitzen dut.
Planetak pobreziarik ez izateko behar diren baliabide guztiak eskaintzen dituela uste dut, baina kontsumitzeko moduak birkokatu behar ditugu, hau da, iparraldean behera egin beharko genuke, garapen bidean dauden herrialdeetan pixka bat gehiago kontsumitu ahal izateko. Eta zer esanik ez, gerrak sortzeari ere utzi beharko litzaioke, baliabide merkeagoak espoliatzeko eta hemen kontsumitzen ditugun produktuak sortzeko. Kontsumoari buelta gehiago eman beharko geniokeela ere uste dut. Kontua ez da Iparraldearen eta Hegoaren arteko kontsumoak orekatzea, baizik eta kontsumo arduratsuago eta iraunkorrago baterantz eraldatzea, natura askoz gehiago zainduko duena, gutxiago ustiatuko dena. Kontua ez da ingurunea estutzen jarraitzea, baizik eta espazioak sortzea planetako biztanle guztiek duintasunez bizi ahal izateko behar dutena izan dezaten, Lurrak horregatik sufritzen jarraitu gabe.
Martxoaren 6an Barakaldoko “zuhaitz eguna” ospatu zenuten “hitzetatik zuhaitzetara” leloarekin. Zertan datza ekimen hau?
Eguzki Barakaldoren ekimenez sortu zen Zuhaitz Eguna, baina, nire beste jarduera batzuk direla eta, ekintza beste talde batzuei irekitzeko aukera planteatu nuen. Ideia gustokoa izan zen eta ekimenari oso sektore ezberdinetako beste hiru erakunde gehitu genizkion (TAU, Korrikazaleak Atletismo Kluba eta Agharas). Azkenik, martxoaren 6an, larunbata, Barakaldoko bizilagunekin batera lau erakundeetako kideok 37 zuhaitz (haritzak, haltzak eta lizarrak) landatuz eta Castaños ibaian paseo didaktiko bat emanez ospatu genuen egun hau. TAUtik Judithek eta Oskarrek ere parte hartu zuten. Askotariko pertsona talde bat, elkar ezagutzeko eta auzolanean aletxo bat emateko, herritarrak kontzientziatuz eta Lurra sendatzen lagunduz.
Ikasi nahi izan genuen eta Equinoccio Naturaren eskutik gozatu genuen gure ibaiak, inguruko florak eta bertan bizi diren espezieek mantentzen duten aberastasuna. Aldiz, in situ ikusi genuen Castañosen egoera tamalgarria ere, non zabor asko aurkitu genuen, mota eta tamaina guztietako zikinkeria; supermerkatuetako zortzi orga, plastikoak, etxeko hondakinak, etab.
Jarduera horretatik, hasieratik gehien ilusionatu nauen gauzetako bat da hainbat eremutako pertsonak berehala lotu gaituztela proposamenarekin. Gu gorpuzten garenean, batasun, lankidetza, adiskidetasun eta anaitasun sentimendua ikaragarria da. Barakaldon berbereen inklusioan lan egiten duen Agharas erakundearen adibidea azpimarratuko nuke. Zoragarria izan da gazte horien inplikazioa eta ilusioa ikustea. 3.000 zuhaitz izan bagenitu, denak landatuko zituzketen!
Zer ekarpen egin dezakegu aurre egin behar diegun gizarte- eta ingurumen-erronkei aurre egiteko?
Uste dut daukagun erronka nagusia, geure burua aldatzea dela, eta hori da, nire ustez, gertatzen ari zaigun guztiaren sustraia. Gaur egungo pandemiaren krisiak gure giza esentziaren aurrean jartzen gaitu. Zeri egin behar diogun aurre jakin behar dugu, bizitzako lehentasunei eta gauzak aldatu ahal izateko babesa ematen digun naturaren lehentasunei buruz galdetu behar dugu. Kontzientzia eta hezkuntza funtsezko tresnak iruditzen zaizkit, aldaketa sakon eta iraunkor baterako beharrezkoak diren oinarriak eman diezazkiguketenak. Eta prozesu horretan guztian, gizarte zibila eta gizarte-mugimenduak izan daitezke aldaketa horren guztiaren hazia. Uste dut aldaketa behetik gora egingo dela.
Istorio bat kontatu nahi nuke. Tunel baten sarreran kamioi bat zegoen, bere altueragatik zeharkatu ezin zuena. Hainbat teknikari eta ingeniari kamioiak tunela nola zeharkatu aztertzen ari ziren, eta ez zuten hori egiteko modurik aurkitu. Blokeoaren ondorioz sortzen ari zen ilara luzean geldirik zeuden autoetako batetik, haur batek kamioiaren gurpilak airez ustea proposatu zien, eta, hala, kamioira sartu eta azpitik igaro ahal izan zen.
Agian gure gaitz guztien konponbidea, apaltasunean, sinpletasunean eta egunerokotasunean aurkitu behar ditugu.
Eleder Landabaso
TAU Bizkaiko boluntarioa
